Cywilizacja - cyfrowe dziecko gry planszowej, część I

Cywilizacja to chyba najbardziej znana seria strategii turowych. Pierwsza część została wydana w 1991 roku i niesłychanie sprawnie łączyła aspekty militarne z rozwojem ekonomicznym, kulturalnym i naukowym. Gra, mimo złożoności, skonstruowano tak aby być bardziej przystępną. To kolejny już wielki sukces znanego projektanta gier Sid'a Meyera i firmy Microprose, który wcześniej stworzył gry takie jak Railroads Tycoon.

Początki Cywilizacji należy upatrywać w grze planszowej o tym samym tytule, powstałej dziesięć lat wcześniej, a zaprojektowanej przez Francisa Treshama (w Wielkiej Brytanii wydanej w 1980 przez HartlandTrefoil, w Stanach Zjednoczonych w 1981 przez Avalon Hill). Gra, choć nigdy nie odniosła takiego sukcesu jak komputerowa cywilizacja, była bardzo cenioną planszówką. Zaskarbiła sobie wiele fanów i doczekała się rozszerzenia nazwanego Advanced Civilization.

Choć nie można mówić o bezpośredniej adaptacji, to wiele elementów produkcji komputerowej zainspirowało tą grę planszową, np. karty wynalazków, które można było kupić za surowce. Kilka z wcześniejszych wynalazków odblokowywały późniejsze. Tak oto planszowa wersja Cywilizacji dała początek drzewku technologii znanemu z komputerowej wersji. Koncept owego drzewka wynalazków, udoskonalony przez SidaMeiera, zrewolucjonizował gry strategiczne. 

Co ciekawe, Sid Meier nie był pierwszym, który próbował przenieść tę grę planszową na komputery. Usiłowano tego dokonać co najmniej kilka razy, jednak większość projektów nie została nigdy ukończona. Prace zakończono jedynie nad grą komputerową Incunabula z 1984, uproszczonej w stosunku do planszowej wersji. Była ona pozbawiona wynalazków i w niczym nie podobna do znanej nam komputerowej wersji Cywilizacji. 

Los twórców Cywilizacji i gier planszowych niejednokrotnie się przeplata. Niewątpliwy wpływ na powstanie gry w takim a nie innym kształcie miała fascynacja Sid’a Meiera grami planszowymi. Także bliski współpracownik Meyera, Bruce Shelley (późniejszy twórca gry komputerowej Age of Empires), z którym tworzył Cywilizacje, był wcześniej projektantem gier planszowych i pracował w Avalon Hill. 

Inspiracje planszówkami widać w grze bardzo wyraźnie, jednostki wyglądają jak żetony, a widok miasta też przywołuje skojarzenia z grami planszowymi. We wczesnej wersji gry była podobno zamieszczona informacja, gdzie można zamówić planszową Cywilizację, później jednak, prawdopodobnie z powodów prawnych, twórcy odcięli się od wszelkich związków z papierowym odpowiednikiem ich produkcji.

Jako ciekawostkę można przytoczyć informację, że pierwszy prototyp Cywilizacji Sid’a Meiera był stworzony jako gra czasu rzeczywistego. Sid Meier po swojej poprzedniej grze, Railroad Tycoon, chciał stworzyć następną na podobnych zasadach, czerpiąc inspirację z rozgrywki o budowaniu miasta Sim City. W grze miało się też kierować jednym miastem i prowadzić go przez tysiące lat rozwoju. Na szczęście pomysł ten nie bardzo się sprawdził, dzięki temu otrzymaliśmy jedną z najbardziej wciągających gier wszechczasów. 

W grze Sida Meyera zadaniem gracza było przeprowadzenie cywilizacji z roku 4000 p.n.e. do współczesnych czasów. Warunkiem zwycięstwa stanowiło podbicie pozostałych kultur, wysłanie statku kosmicznego do systemu alphacentaurii, lub wygrana na punkty przez posiadanie najwspanialszej krainy przed końcem czasu. Losowość świata i miejsc startowych powodowała, że gracz tworzył swoją własną epicką historię ludzkości. Gra nie posiadała fabuły jako takiej, uczestnik sam swoimi działaniami budował fascynującą przygodę.

Trudno odmówić geniuszu Sidowi Meierowi. Choć pomysły na poszczególne elementy rozgrywki możemy znaleźć w wielu innych produkcjach, to jednak Sid skleił je w niesamowitą całość. Celowo zaprojektował grę tak, żeby powodowała syndrom "jeszcze jednej tury". Na początku swojej kolejki trudno zaprzestać rozgrywki bo trzeba ustawić produkcje i wykonać ruchy swoimi jednostkami, a na końcu tury chce się zobaczyć reakcję komputerowych przeciwników. Do tego zostaje jeszcze tylko kilka rund, aż wybuduje się jakiś budynek, jednostkę, albo nowy wynalazek. Taka konstrukcja nie jedną osobę kosztowała zarwanie nocy. Na sukces Cywilizacji miał nie wątpliwie wpływ fakt, że jest to jedna z najbardziej uzależniających gier jakie powstały.

Popularność Cywilizacji spowodowała na przestrzeni lat powstanie całej fali gier, dziedziczących podobny system rozgrywki. Można znaleźć wśród nich wiele rewelacyjnych tytułów. Jednym z nich jest Master of Magic, ukazany w 1994 roku, wydany także przez Microprose, a stworzony przez studio SimTex (uznanych twórców kosmicznej gry Master of Orion). 

Gra dodawała do modelu rozwoju znanego z Cywilizacji warstwę fantasy, pozwalając wcielić się w potężnych magów, rzucać czary, przywoływać demony, nieumarłych i inne potwory, wykuwać wspaniałe artefakty i walczyć zarówno na powierzchni jak i w podziemiach świata. Dodawała także walkę taktyczną ścierających się armii. Był to niespotykany wówczas wachlarz możliwości oddany w ręce gracza, a gra uzyskała status produkcji kultowej.

W 1994 roku Microprose wydal grę Colonization, będącą wspólnym projektem Sida Meiera oraz Briana Raynoldsa. Gracz wcielał się w niej w kolonizatorów Ameryki a jego zadaniem było stworzyć kolonie, przeżyć konfrontacje z tubylcami oraz innymi kolonizatorami i ogłosić niepodległość. System rozgrywki odziedziczony został po Cywilizacji i uzupełniony o elementy takie jak sprowadzanie kolonistów, handel z państwami zamorskimi czy niewolnictwo. Gra doczekała się oddanej grupy wielbicieli, którzy stworzyli nawet darmową wersję tej gry nazwaną FreeCol [http://www.freecol.org/]. 

W 1995 roku Avalon Hill wydało konwersję planszówki, zgodną z duchem oryginału. Przeniesiono wiernie zasady gry i dodano zaawansowane AI, tak by komputerowy przeciwnik stanowił godne wyzwanie. Jeśli ktoś jest zainteresowany regułami jakie rządziły protoplastą komputerowej Cywilizacji to grę można ściągnąć za darmo z stron z abandonware, takich jak abandonie. Na stronie abandonii można znaleźć również instrukcje obsługi. Jedyne co jest jeszcze potrzebne do grania to emulator DOSa, polecam DOSBoxa, jest to doskonały, łatwy w obsłudze emulator.

W 1996 roku została wydana Cywilizacja II. Głównym projektantem gry był Brian Raynolds. Gra oferowała ładniejsza grafikę oraz bardziej rozbudowaną rozgrywkę. Widok na planszę ukazano z izometrycznego rzutu, a żetony jednostek zostały zastąpione przez ich wizerunki. Jednak Cywilizacja II mogła w ogóle nie powstać. 

Tworzenie sequeli nie było wtedy tak oczywiste jak w dzisiejszych czasach i żadna wcześniejsza gra Sida Meiera nie mała wówczas kontynuacji. Złożyło się jednak tak, że Brian Raynolds, który projektował z Sidem Meierem Kolonizację, musiał się wyprowadzić na rok do Wielkiej Brytanii, by zamieszkać z żoną. Postanowiono mu dać do tworzenia sequel Cywilizacji, wówczas noszący nazwę Cywilizacja 2000. Ponieważ nie przykładano do projektu większej wagi, Brian otrzymał dużą swobodę, musiał tylko regularnie przesyłać do firmy efekty swojej pracy. Było to dla niego spełnienie marzeń.

Gra miała już na starcie wbudowany tryb multiplayer, co odróżniało ją od poprzedniczki. Jednym z rewolucyjnych rozwiązań jak na tamte czasy, była też możliwość tworzenia tzw. modów, czyli pozwolenie graczom na modyfikowanie niektórych elementów rozgrywki. Ta opcja, będąca obowiązkowym elementem następnych odsłon, gwarantuje także długowieczność poszczególnych tytułów, ponieważ uczestnicy ulepszają ją nawet wiele lat po premierze.

Scenariusze to kolejna nowość jaką można znaleźć w Cywilizacji II. Były to przygotowane mapy z określonymi parametrami startowymi i warunkami zwycięstwa. Dołączony do gry edytor map pozwalał graczom na tworzenie własnych projektów. Opcja ta miała zostać wycięta z powodu braku czasu, ale upór Briana i ciężka praca w ostatnich tygodniach właściwie za plecami zwierzchników, pozwoliła tej opcji zaistnieć.

Dwójka zebrała pozytywne oceny, a najlepszym dowodem sukcesu tej produkcji są osoby grające w nią po dzień dzisiejszy. Jedyne na co można było narzekać to trochę niedopracowane AI, ale z tą krytyką kolejne odsłony Cywilizacji spotykają się po dzisiejszy dzień. Istnieją dwie darmowe open sourcowe wersje bazujące na tej części a stworzone przez fanów. Pierwsza nazywa się FreeCiv, a druga to C-evo.

Po sukcesie Cywilizacji II, inny wydawca gier - Activision zapragnął stworzyć własną wersję. W tym celu zagrał bardzo nieczysto, wykupił od Avalon Hill licencje na używanie nazwy i zaskarżył Microprose. Microprose by się bronić przejął oryginalnych wydawców planszówki HartlandTrefoil i złożyło kontrpozew, oskarżając Activision o nieuczciwe praktyki. Sprawa ostatecznie zakończyła się ugodą na korzyść Microprose. Activision zapłacił im w ramach ugody ponad 400 tys. dolarów. Sprawa zakończyła się gładko prawdopodobnie głównie dlatego, że zarówno Avalon Hill jak i Microprose wykupił wkrótce potem Hasbro. Microprose udostępnił Activision licencję na Cywilizację, tak powstał klon znany jako Civilization: Call to Power.

Niestety wykupienie Microprose, oznaczało zmierzch złotej ery strategii i najbardziej legendarnej firmy robiącej gry strategiczne. W 1998 roku Sid Meier wraz zespołem odszedł by założyć własną firmę, Firaxis.

cdn.

autor: Val Haris

Jeśli kogoś zaciekawiło jak wyglądała rozgrywka w planszowej Cywilizacji polecam filmik omawiający grę na youtube.